Φρις, Μαξ

(Frisch, Ζυρίχη 1911 – 1991). Ελβετός θεατρικός συγγραφέας και πεζογράφος. Σπούδασε αρχιτεκτονική, άρχισε από το 1934 να γράφει άφθονα πεζογραφήματα, αλλά μόνο έπειτα από 20 χρόνια απέκτησε τη διεθνή αναγνώριση με τον Stiller (1954), αθρωπιστικό χρονικό διάλυσης του αστικού έρωτα. Παράλληλα, ο Φ. ασχολήθηκε με το θέατρο και πρωτοπαρουσιάστηκε το 1945 με το Τραγουδούν πάλι, όπου ήδη βρίσκει την πλήρη του έκφραση ο πρωτότυπος ποιητικός του κόσμος, που ταλαντεύεται πάντα μεταξύ ρεαλισμού και υπερρεαλισμού. Στο δραματικό αυτό πολεμικό άσμα, η αυστηρή παράδοση του μεγάλου γερμανικού θεάτρου απαλύνεται κάπως από την επίμονη ηχώ του λαϊκού ρομαντισμού. Ακολούθησαν άλλα έργα, όπως: Το σινικό τείχος (1946), Όταν τέλειωσε ο πόλεμος (1949), όπου αναλύει ένα ατομικό δράμα που δημιουργήθηκε από τον πόλεμο, και Ο Δον Ζουάν ή η αγάπη της γεωμετρίας (1953), κομψή απόδοση του θρύλου του Δον Ζουάν, τον οποίο ο Φ. παριστάνει να κατέχεται από την αγάπη για την ιδανική τελειότητα των γεωμετρικών εννοιών. Ο Μπίντερμαν και οι εμπρηστές (1958) είναι η γελοιογραφική παραμόρφωση των φόβων και των κοινωνικών μνησικακιών της εποχής μας, που αποδίδεται με ένα οξύ χιούμορ και έναν επιδέξιο θεατρικό ρυθμό. Στο μυθιστόρημα Ο κατασκευαστής άνθρωπος (1957), απολογισμό, μιας ανθρώπινης ζωής που καταστράφηκε από το αίσθημα της ενοχής, και στην Ανδόρα (1961) οφείλεται η διεθνής φήμη του Φ. Στην Ανδόρα, αντιμετωπίζοντας με δηκτική αυστηρότητα το θέμα του αντισημιτισμού, καταλήγει να θέσει υπό κατηγορία ολόκληρη την οργάνωση της ανθρώπινης κοινωνίας. Η επιτυχία που σημείωσε το έργο αυτό τοποθέτησε τον Φ. μεταξύ των μεγαλύτερων και των σημαντικότερων σύγχρονων θεατρικών συγγραφέων. Η παραγωγή του, αν και παρουσιάζει επίδραση της σχολής του Μπρεχτ και των πειραμάτων του παραδόξου του Ιονέσκο, διακρίνεται για την πρωτοτυπία της γλώσσας και για τη διορατική και θαρραλέα αντιμετώπιση των πολιτικοκοινωνικών προβλημάτων της εποχής μας.